Większość szkół medycznych w UK naucza na zasadzie tzw. integrated curriculum. Oznacza to, że program jest kombinacja wykładów, seminariów, projektów, pracy w grupach oraz innych zajęć. Dodatkowo, nieodzownym elementem każdej szkoły medycznej są prosektoria oraz praktyki.

Jako że niedawno skończyłam pierwszy rok medycyny, opowiem o tym, jak wyglądał pierwszy rok studiów medycznych na University of Liverpool. Chociaż, będę opisywać ten właśnie uniwersytet, należy pamiętać, że baza większości programów typu integrated wygląda podobnie, aczkolwiek różni się mniej lub bardziej pomiędzy poszczególnymi uniwersytetami.

Podział roku

Pierwszy rok podzielony był jest na bloki systemowe, w skład których wchodzą poszczególne systemy układu człowieka, np. system nerwowy, mięśniowo-szkieletowy. Każdy blok trwa 3 tygodnie. Jako że nie mamy podziału na wyodrębnione przedmioty, podczas trwania każdego bloku uczymy się zarówno fizjologii danego systemu jak również i anatomii, biochemii, histologii, embriologii itp.

Przed rozpoczęciem nauki o systemach, mieliśmy 6 tygodniowy blok podstawowy, w którym poruszane były tematy takie jak genetyka, biologia molekularna itp.

Dodatkowo, w skład każdego bloku wchodzą prosektoria i zajęcia dodatkowe, zarówno te związane ściśle z medycyna, jak i również te z zakresu psychologii, socjologii oraz zdrowia publicznego.

Wykłady

Wykłady stanowią główna bazę naszego nauczania. Medycyna jest jednym z nielicznych kierunków, gdzie obecność na nich jest obowiązkowa. Wykładają nie tylko osoby pracujące na uczelni, ale często i dochodzący lekarze kliniczni oraz naukowcy.

Do każdego wykładu mamy tzw. ‘learning objectives’, czyli opis tego, co powinniśmy z danego tematu przerobić i znać. Jako, że studia na uczelniach wyższych w UK skupiają się w większości na tzw. self- directed learning (nauka ukierunkowana przez nas samych / samodzielna), często musimy sami doszukać pewnych informacji oraz je sobie przyswoić.

Wykłady są nagrywane i udostępniane na stronie uczelni w maksymalnie 48 godzinnym odstępie czasowym od czasu trwania wykładu. Oprócz tego, wykładowcy często, jeszcze przed wykładem, udostępniają ich treść w postaci prezentacji powerpoint.

Podręczniki

Do każdego tematu otrzymujemy tzw. “Reading list”, czyli spis podręczników (często podane rozdziały, a nawet strony), którymi powinniśmy posłużyć się w celu uzupełnienia naszej wiedzy. Wszystkie podręczniki są udostępnione nam w wersji elektronicznej. Do tego, większość z nich dostępna jest w bibliotece. Nie musimy więc wydawać na nie grubych pieniędzy.

CBL, czyli case based learning

Jest to dodatkowy element każdego systemu. Działa to na tej zasadzie, że do każdego bloku mamy od jednego do dwóch zestawu pytań (maksymalnie dziesięć), który bazowany jest na scenariuszu klinicznym. Na pytania te odpowiadamy najpierw samodzielnie. Następnie spotykamy się w grupie ośmioosobowej by przedyskutować nasze odpowiedzi. Na końcu, spotykamy się w większej grupie, na sesji z wykładowcami i lekarzami. Wtedy przerabiamy wszystkie pytania i odpowiedzi raz jeszcze, jednak już bez posługiwania się naszymi notatkami lub innymi pomocami. Wtedy tez możemy być zapytani o udzielenie odpowiedzi przed grupą osób lub wyjaśnienie jakiegoś konceptu. Sesja ta, oprócz skorygowania wcześniej udzielonych odpowiedzi oraz naszej wiedzy, daje nam również możliwość zapytania wykładowców i pracowników naukowych o dodatkowe informacje.

Czego się uczymy na pierwszym roku?

W Liverpoolu, pierwszy rok skupia się przede wszystkim na anatomii, fizjologii, biochemii itp. zdrowego człowieka. Jest to nauczane przy pomocy ww. podziału systemowego. Drugi rok jest czasem, od którego zaczynamy uczyć się o chorobach i patologii. Od trzeciego roku do końca kontynuujemy naukę o patologii, ale i również uczymy się metod leczenia schorzeń i chorób różnego typu.

Praktyki

Regularne wizyty w szpitalu zaczynają się już od drugiego roku, gdzie, w ciągu roku akademickiego, na cztery tygodnie nauki na uniwersytecie, przypada tydzień praktyk. 

Od roku trzeciego wzwyż, praktyki stanowią większość programu nauczania. 

Na pierwszym roku w Liverpool, mieliśmy tylko jeden dzień ‘doświadczenia zawodowego’ typu ‘community placement’. Community oznacza mniej więcej tyle, co społeczność. Nie wiem jak dokładnie to opisać, ale np. community health skupia się na świadczeniu usług zdrowotnych dla lokalnej społeczności (np. przychodnia lekarza rodzinnego, lokalna apteka). W UK, jest duży nacisk na tego rodzaju usługi zdrowotne, z racji na starzejące się społeczeństwo, przepełnione szpitale i trudności z jakimi obecnie boryka się tutejsza służba zdrowia (jak chyba i wszędzie, zapotrzebowanie wielokrotnie przewyższa dostępne środki). 

Mój dzień ‘praktyk’ odbyłam w centrum pomocy dla osób wykorzystanych seksualnie. Głównym jego celem nie było zdobycie wiedzy medycznej, ale przeszkolenie się z zakresu komunikacji i pracy grupowej. W skład dnia wchodziły wszelkiego rodzaju warsztaty prowadzone przez terapeutów oraz chętne do współpracy osoby korzystające z pomocy ośrodka, jak również zadania grupowe. 

Czy ten dzień był pomocny? Dla większości pewnie tak. Dla wielu była to pierwsza okazja by porozmawiać i poznać osobę pokrzywdzoną (niejako pacjenta), która opisała jej nie zawsze udane rozmowy z lekarzami oraz ich obojętność na jej stan psychiczny i sygnały świadczące o byciu wykorzystywanym, które “wysyłała”, a które nie były wychwycone. Dla kontrastu, opisane były postawy lekarzy, którzy byli dla takich pacjentów niejako ‘pierwszą deska ratunku’ i którzy w umiejętny sposób przeprowadzili ich poprzez najtrudniejsze okresy w ich życiu. 

Oprócz nauki zasad komunikacji, integracji grupowej oraz “obycia się” z osobami pokrzywdzonymi, dzień miał na celu zobrazowanie nam to, jak od strony teoretycznej i praktycznej, wygląda współpraca pomiędzy serwisami opieki zdrowotnej i socjalnej (co jest jednym z głównych aspektów community health).

Prosektoria

W szkołach medycznych w UK, możemy spotkać się z dwoma rodzajami prosektoriów:

• full body dissection – gdzie uczniowie podzieleni są na kilkuosobowe grupy. Każda grupa posiada dostęp do jednego ciała człowieka, na którym w ciągu roku akademickiego uczy się anatomii, wyodrębniając i eksponując te części ciała, które są aktualnie przerabiane. Np. przy nauce o układzie hormonalnym, grupa ma za zadanie ‘dotrzeć’ do tarczycy czy nadnerczy.
• prosection – gdzie gdy zaczynamy zajęcia, mamy już przed sobą wyeksponowane te części ciała, na których obecnie skupia się nasza nauka teoretyczna.

Która metoda jest lepsza, oceńcie sami. W Liverpoolu, jak i w większości szkół medycznych jest stosowana metoda prosection. Każde zajęcia były podzielone na odstępy czasowe, podczas których przemieszczamy się po pomieszczeniu. Z reguły były cztery stacje. Pierwsza z nich była bardziej teoretyczna, gdyż składała się z komputerowego testu dotyczącego danego układu systemowego człowieka, o którym akurat uczymy się na wykładach i ćwiczeniach a także z elementów jego histologii oraz x-ray, MRI i CT.

Kolejne stacje były bardziej praktyczne z wykorzystaniem tkanki ludzkiej (części ciała). Przy takich stacjach mieliśmy spis zadań,  które mamy wykonać podkreślające elementy na które powinniśmy zwrócić uwagę. Każde takie zajęcia były nadzorowane przez dwóch techników anatomicznych (często doktorantów i wykładowców), którzy często prowadzili “mały wykład” na początku każdej stacji oraz odpowiadali na pytania studentów w czasie trwania zajęć. 

Każda taka sesja kończyła się nieformalnym testem, na który udzielało się anonimowych odpowiedzi, a który niejako podsumowywał każde zajęcia. Warto wspomnieć, że na każdy przerobiony system mieliśmy dwie dwugodzinne sesje w prosektorium. Każda sesja poprzedzona była kilkoma teoretycznymi wykładami.

Psychologia, socjologia i zdrowie publiczne

Znaczącą, choć nie dużą częścią programu są ww. zagadnienia. Na każde z nich składa się seria wykładów oraz ćwiczeń. Chociaż psychologia i socjologia nie wpływają w żadnym stopniu na naszą ocenę, musimy uczęszczać na wszystkie zajęcia (i wykłady) oraz wykonać kilka projektów związanych z danym zagadnieniem.

Pytania ze zdrowia publicznego pojawiają się na egzaminach. Dlatego też, oprócz pojawiania się na ćwiczeniach i wykładach musimy w tą dziedzinę włożyć trochę pracy. Zdrowie publiczne to nie tylko definicje związane z epidemiologią, ale również zagadnienia z ekonomii i elementy statystyki.

CCP, czyli Communication for Clinical Practice

Są to pokrótce zajęcia z komunikacji, które mają nas przygotować do zbudowania właściwej i efektywnej relacji pacjent–student oraz do zbudowania w nas umiejętności i wartości jakimi powinniśmy kierować się w stosunku do pacjenta na każdym etapie naszej przyszłej kariery.

Zajęcia te prowadzone są w mniejszych grupach (sześcio – ośmio osobowych) pod kierownictwem praktykującego lekarza. Prowadzone są na nich dyskusje z zakresu zagadnień dotyczących interakcji zarówno z pacjentem jak również i z zespołem z którym będziemy w przyszłości pracować. Dodatkowo, omawiane są na tych zajęciach wszelkiego rodzaju “niekliniczne” problemy, które mogą dotknąć nas jako studentów oraz przyszłych lekarzy (np. popełnienie błędu, wypalenie zawodowe, zmęczenie). Ciekawym elementem tych zajęć są regularne wizyty aktorów, którzy udają pacjenta (tzw. simulated patient session), gdzie prezentowany jest nam prosty (pierwszy rok medycyny) scenariusz kliniczny, a my za zadanie mamy wyciągnąć od “pacjenta” jak najwięcej informacji (próba przeprowadzenia wywiadu klinicznego oraz oswojenia się z różnymi reakcjami ‘pacjenta’). Sesje ze “simulated patient“ są nagrywane i po każdej takiej sesji mamy indywidualne spotkanie z lekarzem prowadzącym naszą grupę, gdzie mamy okazję “obejrzeć się” i przedyskutować to, jak nam poszło.

Clinical Skills

Zajęcia te dosłownie dotyczą umiejętności klinicznych. Jest to chyba najbardziej praktyczna część pierwszego roku. Już od początku tych zajęć wymagany jest od nas stosowny ubiór. W przypadku Liverpool są to szare scrubsy, czyli typowa lekarska “piżamka” z emblematem uniwersytetu i z napisem: medical student. Strój ten będziemy również zakładać na praktyki w szpitalach.

Clinical skills na pierwszym roku powiązane są z każdym omawianym systemem (1-2 dwugodzinne sesje przypadające na dany system). Są to zajęcia mające na celu nauczyć nas prostych umiejętności klinicznych. Np. na pierwszym roku uczyliśmy się jak mierzyć ciśnienie, przeprowadzić proste badanie: kończyn górnych i dolnych, ginekologiczne, zbadać jak działa nasz nerw wzrokowy, nerwy czaszkowe, jak pobrać krew, osłuchać pacjenta (serce i płuca) oraz wiele innych.

Umiejętności te będą testowane dopiero podczas egzaminów typu OSCE, które będziemy przechodzić od roku drugiego wzwyż.

Testy i egzaminy

Rok pierwszy nie jest zbyt przeładowany egzaminami. Nie należy jednak tego źle zinterpretować – żeby zaliczyć rok, trzeba uczyć się regularnie i dużo.

Każdy blok / system kończy się testem wielokrotnego wyboru (MCQ), który zdajemy online i którego ocena nie wlicza się do oceny końcowej. Test ten jest przeznaczony głównie dla nas samych, po to, by ocenić realnie to, jak radzimy sobie z nauką i wspomnianym wcześniej “self directed” learning. Po każdym takim teście mamy kilkugodzinną sesję z wykładowcami i osobami prowadzącymi dany system w celu omówienia i przedyskutowania pytań, które wg statystyki (anonimowe wyniki wszystkich studentów) i nas samych mogły stanowić problem.

Formative exam jest to próbny egzamin typu MCQ w okresie zimowym. Pisany jest w warunkach symulujących prawdziwy test (komisja, sala wykładowa, brak notatek). Ma on na celu nie tylko sprawdzenie naszej bieżącej wiedzy, ale również wprowadzenie nas do formatu egzaminu oraz poprawnego wypełnienia nieco skomplikowanych arkuszy odpowiedzi.

Prawdziwy, wpływający na naszą ocenę i promocję na rok drugi to egzamin zdawany w okresie letnim (koniec roku akademickiego). Składa się on z dwóch, osobnych części (pisanych w ciągu jednego dnia, w odstępie dwóch godzin). Pierwsza część składa się z kilku pytań dotyczących podstawowych elementów farmakologii (definicje i główne zasady, które poznaliśmy w ciągu pierwszego roku), natomiast większość pytań części pierwszej egzaminu dotyczy wszystkiego, a więc: anatomii, fizjologii, embriologii itp. każdego systemu.

Część druga egzaminu składa się z pytań dotyczących zdrowia publicznego, etyki i profesjonalizmu oraz w większości z pytań graficznych (np. X-Ray, CT, MRI, zdjęcia modeli anatomicznych, diagramy, histologia).

W skład oceny końcowej wchodzi również tzw. Research Project, czyli (w przypadku pierwszego roku), jest to własna recenzja kilkunastu projektów badawczych z wybranego przez nas (lub w niektórych przypadkach przez promotora) tematu. Na projekt ten przeznaczonych jest kilka pierwszych miesięcy roku akademickiego.

Wspomniane wcześniej egzaminy typu OSCEs stanowią ważną część edukacji medycznej w UK. OSCEs, czyli Objective Structured Clinical Examinations mają za zadanie przetestować zarówno nasze praktyczne umiejętności kliniczne jak również i nasze umiejętności interpersonalne, profesjonalizm, prezencje (jako przyszły lekarz), stosowanie się do zasad bezpieczeństwa itp. Egzamin ten podzielony jest na szereg stacji. Każda stacja trwa od 5 – 15 minut i jest obserwowana/oceniana przez 1-2 egzaminatorów. W każdej z tych stacji prowadzimy interakcje z udawanym pacjentem. Przy każdym ‘przystanku’ spotykamy innych egzaminatorów. Rozkład takiego egzaminu jest taki, że każdy student przechodzi przez tą samą stacje i jest oceniany na zasadzie takich samych systemów punktowych.

Jak już wcześniej wspomniałam, egzaminy takiego typu, przeważnie zaczynamy zdawać od drugiego roku (choć zależy to od danej szkoły medycznej).

Teraz wiesz już, jak wyglądają studia medyczne w Wielkiej Brytanii. Jeżeli nadal uważasz, że idealnie się do nich nadajesz, przejdź do artykułu dot. academic criteria, czyli wymagań maturalnych i językowych na studia medyczne na brytyjskich uczelniach. Dzięki temu, dowiesz się, co musisz zrobić, aby zwiększyć swoje szanse na pozytywne rozpatrzenie aplikacji!